Assertiviteit is een begrip uit de sociale psychologie dat gaat over de manier waarop je omgaat met andere mensen in sociale situaties. Een assertieve houding betekent opkomen voor jezelf en je eigen mening, rechten en standpunten zónder je gesprekspartner agressief te benaderen. Dit is voor veel mensen een uitdaging, maar gelukkig is dit een vaardigheid die je kunt leren!

Hoe zit assertief gedrag eruit?

Er wordt vaak gesproken over assertiviteit, maar hoe uit zich dit dan? Hier wat voorbeelden:

• Op een vriendelijke maar duidelijke manier zeggen wat je wel en niet wilt of vindt, in plaats van te zeggen wat een ander mogelijk zou willen horen.
• Verzoeken durven weigeren en nee durven zeggen
• Emoties durven uiten, jezelf durven zijn en kwetsbaarheid tonen
• Kritiek durven geven en ontvangen
• Complimenten kunnen geven en ontvangen
• Je eigen keuzes maken zonder je druk te maken over de mening van anderen
• Voor jezelf spreken door vanuit de ik-vorm te spreken
• Goed luisteren en de ander aankijken
• Conflicten niet uit de weg gaan, maar durven aangaan
• Bij je standpunt blijven, ook al vindt de ander dat misschien niet leuk om te horen
• Niet de hele tijd jezelf verontschuldigen
• Iets doen wat je graag wilt maar eigenlijk niet durft
• Vertellen wat je dwarszit zonder dit te bagatelliseren als de ander er heftig op reageert

Training: Vergroot je assertiviteit

Wil je leren om beter voor jezelf op te komen? Om duidelijk aan te geven wat je wel en niet wilt? Volg dan deze 12-wekelijkse online training!

Assertiviteit is geen persoonlijkheidskenmerk

Assertiviteit is een communicatievorm, geen persoonlijkheidskenmerk. Het is een kwestie van win-win situaties creëren om je relaties te verbeteren. In de psychologie bestaat hier een gangbare theorie voor. Volgens deze theorie zijn er 4 verschillende communicatiestijlen:

• Passief: wanneer je passief communiceert, ga je alle conflictsituaties uit de weg. Je kropt vervelende gedachten en omstandigheden liever op, dan dat je ze bespreekbaar maakt. Je hebt dan te maken met een lose-win situatie, waarbij de ander wint en jij verliest.
• Agressief: wanneer je agressief communiceert, creëer je een win-lose situatie. Je walst dan over anderen heen om je eigen gewin te halen. Je ‘wint’ weliswaar, maar goed voor je relaties is het niet.
• Passief-agressief: wanneer je passief-agressief communiceert combineer je bovenstaande twee stijlen. Je bent vaak aan het uitstellen, wegstoppen, smoesjes aan het verzinnen en slecht aan het communiceren in het algemeen. Niet alleen naar anderen, maar ook naar jezelf toe. Een lose-lose situatie dus.
• Assertief: de assertieve vorm van communiceren komt in de hedendaagse psychologie als beste communicatievorm naar voren. Je bent helder in je communicatie, spreekt je gedachten uit, bent direct naar jezelf en naar anderen en neemt verantwoordelijkheden voor je acties. Je bent eerlijk en oprecht en respecteert zowel de ander, als jezelf: jij blij, de ander blij, iedereen blij. Win-win

Alhoewel dit niet opgaat voor alle denkbare situaties en plaatsen, is dit in het Westen meestal de beste communicatievorm. Het veronderstelt dat je elkaar respecteert, kritiek kan verdragen en er een hoge mate van gelijkwaardigheid is in het contact.

Zó ontwikkel je assertief gedrag

Tip 1. Ga uit van je eigen kracht en waarde

Het is belangrijk om te beseffen dat je evenveel waarde hebt als een ander. Iedereen is gelijk voor de wet en je bent niet meer of minder waard dan een ander. Dus is het ook zo dat je in een conflictsituatie evenveel rechten moet hebben om je te verdedigen. Welke onterechte dingen of onrechtvaardigheden je ook verteld worden, vertrouw op jezelf.

Tip 2. Vraag om wat je wilt

Ga er niet vanuit dat mensen je gedachten kunnen lezen of precies weten wat je behoeften zijn. En wees niet bang om te vragen om wat je wilt. Misschien krijg je het niet altijd, maar nee heb je en ja kun je krijgen.

Tip 3. Spreek in de ik-vorm

Maar weinig mensen zijn hier goed in, maar het is erg belangrijk: in de ik-vorm praten. Op deze manier ben je je altijd bewust van je eigen gevoelens en kunnen anderen zich makkelijker in jou verplaatsen. Door in de ik-vorm te praten, voorkom je dat je anderen veroordeelt of bekritiseert.

Tip 4. Wat anderen van je denken, gaat jou niets aan

Als je de hele tijd bezorgd bent over wat anderen van jou denken, zal je minder snel geneigd zijn om je gevoelens en gedachten te uiten. En dat is juist zo belangrijk bij assertiviteit! Door niet teveel aan anderen te denken, zal je makkelijker je mening of voorkeur kenbaar maken.

Tip 5. Wees duidelijk

Het is belangrijk om zo concreet mogelijk duidelijk te maken wat je voelt en denkt zonder de ander te kwetsen.

Tip 6. Geloof wat je zegt

Door achter je eigen woorden te staan en met passie te spreken, zullen mensen je hun onverdeelde aandacht geven. Spreek met energie en ondersteun je woorden met daarbij passende lichaamstaal. Zo komt je boodschap heel wat krachtiger over.

Tip 7. Vat het niet persoonlijk op

Om assertiever te worden moet je het probleem rationeel en zakelijk kunnen beschouwen en daarna een helder antwoord formuleren. Mensen met een gebrek aan assertiviteit zien de woorden van de ander al snel als een persoonlijke belediging en voelen zich hierdoor gekwetst. Dit is een verkeerde uitgangspositie: het gaat niet om een spel van aanvallen en verdedigen, maar om duidelijk maken wat je voelt. Vaak zijn woorden ook nooit zo hard en persoonlijk bedoeld als ze overkomen.

Tip 8. Let op je lichaamshouding

Je lichaamshouding is belangrijk: houd in een lastig gesprek je rug recht, je kin omhoog en kijk recht in de ogen van je gesprekspartner. Luister goed naar wat de ander zegt en beweeg je zo ontspannen mogelijk.

Tip 9. Oefening baart kunst!

Heel belangrijk bij het aanleren van assertiviteit is het oefenen van je verbale kwaliteiten. Een tip is om een gesprekspartner te zoeken om zo open mogelijk mee te praten over gevoelens en over andere dingen. Dit is een goede oefening om verbaal sterker te worden en tegelijk een training in communicatie.

Wil jij graag een training volgen om jouw assertiviteit verder te ontwikkelen? Neem dan vooral een kijkje naar deze online training die wij jou in samenwerking met Psychologie aanbieden!